Twee droge zomers op een rij was voor libellen geen gemakkelijke situatie. Zowel in 2018 als 2019 profiteerden de libellen van het warme voorjaarsweer. Toen de warmte bleef aanhouden en veel wateren verdroogden, kelderde het aantal libellen echter enorm. Soorten van kleine stilstaande wateren op de hoge zandgronden, zoals speerwaterjuffer, kregen de grootste klappen. Lees verder op de Nature Today pagina >>>>
LET OP: kom niet zonder aanmelding vooraf naar de Studiedag! Er is beperkt plaats in de zaal en het kan dus zijn dat je naar huis moet als je onaangekondigd binnenwandelt. Meld je dus liefst ook bijtijds af als je beslist toch niet te gaan, dan kunnen mensen op de reservelijst geïnformeerd worden om alsnog naar de dag te gaan.
Ook voor de livestream zul je je moeten aanmelden, zodat we je op tijd de link kunnen doorsturen. Het is de bedoeling dat de livestream alleen voor leden/aangemelde deelnemers toegankelijk is.
Verder zal de Veldshop dit keer niet met een stand aanwezig zijn (coronaregel/ruimtegebrek) maar wel bestellingen leveren zonder verzendkosten aan wie bijtijds aangeeft wat ze willen hebben en dat ze de Landelijke Dag van de NVL bezoeken. De bestellingen zijn op te halen bij de stand van de NVL.
We hopen jullie op 19 september te kunnen verwelkomen in Culemborg!
10:00 Aankomst (koffie staat klaar)
10:30 Opening dagvoorzitter
10:35 200 jaar libellenstudie (Marcel Wasscher)
10:55 Mystery Quiz (Presentatie: Weia Reinboud)
11:15 Koffiepauze
11:35 Libellenonderzoek in Afrika (KD Dijkstra)
12:15 Algemene Ledenvergadering
12:45 Lunchpauze
13:30 Quiz-ontknoping
13:45 Libellenmonitoring in Vlaanderen: waar staan we? (Geert De Knijf)
14:15 Libellentrends (Roy van Grunsven)
14:40 Theepauze
15:00 Zeven jaar libellen tellen in het Leersumse Veld (Jan Katsman)
15:20 Suriname (Jan van Leeuwen)
15:40 Potpourri
16:20 Afsluiting dagvoorzitter
Toegang gratis
Plaats: de Gelderlandfabriek, Stationsweg 7, Culemborg
De dichtstbijzijnde parkeerplaats bevindt zich bij het Stationsplein, vanaf de rotonde na ca. 200 meter aan de rechterkant. Via een trap op deze parkeerplaats bereik je de ingang van de Gelderlandfabriek. Ook als je met het openbaar vervoer komt, kun je gebruikmaken van deze trap. Voor mindervalide bezoekers zijn er speciale parkeerplekken beschikbaar bij de ingang op het talud.
Staatsbosbeheer heeft alle excursies tot 1 juni 2020 afgelast. Dit betekent dat de Donkere waterjuffer excursie die in De Weerribben gepland stond dit jaar komt te vervallen. Bericht van Staatsbosbeheer >>>
In februari 2020 verschijnt een editie van het NVL tijdschrift Brachytron. In dit tweede nummer van jaargang 20 speciaal aandacht voor de Oostelijke witsnuitlibel in Nederland en Vlaanderen. Op deze pagina staan de artikelen van deze editie.
Het is geen geheim meer dat vele insecten problemen hebben. Maar daar valt iets aan te doen, volgens ruim 70 wetenschappers uit 21 landen. Hun ‘road map’ voor insectenbehoud en -herstel staat deze week in het tijdschrift Nature Ecology & Evolution. Lees verder >>>
18 januari 2020 Een libellenhuidjes dag waar wij alles gaan leren over hoe we huidjes moeten determineren. Deze dag wordt georganiseerd door Christophe Brochard. Cursus is gratis. Er zijn nog 10 plekken over! Start om 11:00 uur. Locatie Vlinderstichting, Wageningen. Aanmelden bij activiteitencoördinator.
PS: Als je komt aarzel niet om wat je verzameld hebt mee te nemen, we zullen er naar kijken.
2019 was een zeer bijzonder jaar voor de Zadellibel (Anax ephippiger). In 2018 werden ze op verschillende plekken aangetroffen, met name langs de kust. Niet alleen in grote getalen naar Nederland, maar hebben zich ook massaal voortgeplant. Er zijn honderden, zo niet duizenden larvenhuidjes gevonden.
De Sierlijke witsnuitlibel (Leucorrhinia caudalis) heeft zich na een lange tijd van afwezigheid in de Wieden/Weerribben en daarna heel Nederland gevestigd. Na enkele waarnemingen vanaf 2016, bleek dat ook de Oostelijke witsnuitlibel (Leucorrhinia albifrons) zich weer in Nederland voortplant.
2019 was weer een dieptepunt voor de Venglazenmaker, Maanwaterjuffer en Speerwaterjuffer. Lees verder >>>
13-10-2019: Uitzonderlijk dit jaar was uiteraard de invasie en voortplantende Zadellibellen in NL. Los van deze en andere invasieve soorten (soms met hoge aantallen) geeft de (oktober) Nieuwsbrief van het Meetnet Libellen een analyse van het libellenjaar 2019. Dit zijn telgegevens van telroutes die elk jaar door vrijwilligers worden geteld. Vergeleken met het gemiddelde bleef 2019 flink achter in het aantal libellen. Het seizoen kwam wat later op gang dan anders, maar halverwege mei en in juni begon toch met een gemiddeld aantal libellen op de routes. Vanaf eind juni gaat het aantal libellen flink omlaag. Hoewel er dit jaar meer regen is gevallen, is dit jaar redelijk vergelijkbaar met het extreem droge jaar 2018. Vooral vennen, plassen en sloten bevatten duidelijk minder water dan normaal. Dit heeft onvermijdelijk geleid tot meer dan gemiddelde sterfte van libellenlarven.
Overwegend zuidelijke soorten, zoals vroege glazenmaker, grote keizerlibel, beekoeverlibel en zwervende heidelibel hebben het in 2019 wat betreft aantallen goed gedaan. Ook soorten die van droogvallende omstandigheden houden, zoals bruinrode heidelibel en kempense heidelibel, hebben in 2019 geprofiteerd. De soorten die het meest hebben geleden onder de droogte, zijn overwegend soorten van vennen, zoals speerwaterjuffer, maanwaterjuffer, koraaljuffer en venglazenmaker.
Voor een nieuwe editie van het tijdschrift Brachytron, die geheel gewijd zal zijn aan de Zadellibel in Nederland en Vlaanderen, is de redactie op zoek naar gegevens betreffende voortplanting van deze soort in 2019. Gebleken is dat veel libellenliefhebbers er deze zomer op uit getrokken zijn om te zoeken naar de Zadellibel. Dit heeft gezorgd dat er veel locaties bezocht zijn en dat er waardevolle gegevens bij een ieder voorhanden zijn. Dus heb je in juni/juli imago’s en/of ei-afzet van de soort waargenomen en heb je in augustus/september geen larvenhuidjes of verse individuen gezien, zou je dan het formulier in willen vullen?
De redactie is met name geïnteresseerd in waarnemingen die bij mogelijk geschikte voortplantingswateren van de Zadellibel in Nederland en Vlaanderen zijn gedaan. Bekende hotspots zoals de Millingerwaard (NL) en regelmatig onderzochte succesvolle locaties in Vlaanderen vallen dus buiten dit onderzoek. Om al deze waarneming gegevens te bundelen is er een invulformulier samengesteld.
Graag ontvangt de redactie uw gegevens via dit invulformulier ?
Vanaf begin augustus zijn er larvenhuidjes en verse imago’s van de Zadellibel (Anax ephippiger) gezien onder andere in de provincies Noord-Brabant, Gelderland, Utrecht, Zuid-Holland en Limburg. Veel libellenliefhebbers zijn op zoek gegaan naar larvenhuidjes. Opvallend is dat ‘s ochtends veel verse imago’s aangetroffen worden die wat mankeren aan de vleugels of die niet goed konden uitsluipen. Gebleken is dat er in de avond al Zadellibellen uitsluipen. De ‘goede’ exemplaren vliegen dus al in de avond of in de nacht weg. Het is nog een raadsel waar al deze imago’s heen vliegen, ook omdat ze overdag vooralsnog niet worden gezien.
De Zadellibel is een relatieve nieuwkomer en werd pas in 1995 voor het eerst in Nederland gezien. De laatste jaren plant de soort zich vaker ‘s zomers in Zuid-Europa voort en sindsdien duiken ze in Nederland op. In juni 2019 zijn in bijna heel Nederland zadellibellen gezien. Dit jaar is bijzonder omdat het er heel veel zijn, maar ook omdat ze al vroeg in de zomer aangekomen zijn. Waarschijnlijk zijn de libellen afkomstig uit de omgeving van Egypte en is het een (eerste?) generatie uit Zuid-Europa die we hier feitelijk nooit zien. Op veel plekken in ons land is ei-afzet waargenomen. Zadellibellen ontwikkelen zich heel snel. In hun normale verspreidingsgebied, de droge delen van Afrika en zuidwest Azië, planten ze zich in tijdelijke plasjes voort en zetten zelfs hun eitjes af in natte grond aan de oevers.
Wie weet wat we de komende jaren nog kunnen verwachten?
Tekst en foto: René Manger