Komst Witpuntoeverlibel?

Er komen in Nederland drie soorten oeverlibellen voor: de heel algemene gewone oeverlibel en de zeldzame beek- en zuidelijke oeverlibel. De witpuntoeverlibel is niet uit Nederland bekend, maar wordt al wel een tijdje verwacht. Is deze soort er echt nog niet of wordt hij over het hoofd gezien? Het is zeker niet ondenkbaar dat er af en toe al een witpuntoeverlibel in Nederland rondvliegt, vooral in een zomer met veel zuidoostenwind. Als je een opvallend bonte of bleekblauwe oeverlibel ziet, kijk dan even een tweede keer, het kan zomaar de eerste witpunt voor Nederland zijn.
Tekst: Roy van Grunsven (De Vlinderstichting)
Lees meer op NatureToday.

Libellenfauna Midden-Oosten veranderd

NatureToday 10-6-2023: Afrikaanse en Oriëntaalse libellensoorten gaan in het Midden-Oosten sterk toenemen en in delen van Turkije en de Levant zal het aantal soorten dat afhankelijk is van stromend water sterk afnemen. Dat blijkt uit een deze week verschenen publicatie over de libellenfauna van het Midden-Oosten. Foto: Rode zonnewijzer (Trithemis arteriosa) Robert Ketelaar. Meer lezen op NatureToday.

NVL Excursies 2023

Hieronder worden de excursies vermeld die door de NVL worden georganiseerd. Heb je ideeën voor een excursie of wil je die leiden dan graag in contact te treden met het bestuur.

  • 6 mei: Donkere waterjuffer, Weerribben-Wieden. Aanmelden bij SBB (J. Bredenbeek). Er worden deze dag 2 excursies gehouden, namelijk één in de ochtend 9.30 uur en één in de middag 13.30 uur. Graag aangeven voor welke excursie de voorkeur uitgaat?
  • 27 mei: Kampina, Jens Bokelaar
  • 10 juni: Schoorl, Klaas-Douwe Dijkstra
  • 10-17 juni: Andalusië, Nick
  • 17 juni: Kwintelooyen, Jan-Freerk Kloen, aanmelden bij het bestuur
  • 2 juli: Marcel Wasscher: Oostvoorne, aanmelden bij het bestuur
  • 5 augustus: Reinier de Vries, ENCI-groeve, Zuid-Limburg, aanmelden bij het bestuur
  • 20 augustus: Corné Klasen, Weerribben-Wieden

Bij deelname aan een excursie AANMELDEN bij het bestuur, tenzij dit anders staat vermeld.

Programma NVL studiedag 2023

Op 1 april 2023

10:00 Aankomst (koffie staat klaar)
10:30 Opening dagvoorzitter (Daan Drukker)
10:35 Libellen zoeken in Suriname (Marcel Wasscher)
10:55 Mystery Quiz (Weia Reinboud & Harm Niesen)

11:15 Koffiepauze

11:35 Libellengemeenschappen van Vlaamse poelen, vijvers en meren (Maxime Fajgenblat)
12:15 Algemene Ledenvergadering

12:45 Lunchpauze

13:30 Quiz-ontknoping
13:45 Libellenonderzoek op de Antillen (Jan-Joost Mekkes / Nick van Wouwen)
14:15 Kwartiertellingen (Gerdien Bos)

14:40 Theepauze

15:00 Zwermende libellen (René Manger)
15:20 Over libellenbescherming in Nederland (Eric Roeland)
15:40 Libellen van Gambia en Senegal (Mattias Hofstede & Jan Katsman)

16:00 Potpourri
16:20 Afsluiting dagvoorzitter

Toegang gratis voor leden, €7,50 voor niet-leden
locatie: De Gelderlandfabriek, Stationsweg 7, Culemborg
De dichtstbijzijnde parkeerplaats bevindt zich bij het Stationsplein, vanaf de rotonde na ca. 200
meter aan de rechterkant. Via een trap op deze parkeerplaats bereik je de ingang van de Gelderlandfabriek.
Ook als je met het openbaar vervoer komt, kun je gebruikmaken van deze trap. Voor
mindervalide bezoekers zijn er speciale parkeerplekken beschikbaar bij de ingang op het talud.

Biologische bestrijding muggen schadelijk voor libellen

Nature Today: In Duitsland is recent onderzoek gedaan naar het effect van middelen als BTi om muggenlarven te bestrijden. Daarover is nu een artikel verschenen. In een experiment van de Universiteit van Koblenz-Landau zijn poeltjes met BTi behandeld en is gekeken wat de effecten zijn. Het middel doodt alleen muggen, maar niet alleen steekmuggen. Het aantal dansmuggen nam ook met 41 procent af ten opzichte van de controlepoeltjes. Dansmuggen steken niet en zijn onschadelijk. Ze zijn juist belangrijk in dit soort ecosystemen, vooral doordat ze met heel veel zijn. Daarmee vormen ze stapelvoedsel voor veel in het water levende dieren als kikkers, padden en salamanders, en hun larven. Ook de larven van libellen zijn echte vleeseters die veel muggenlarven verorberen. Bij deze poeltjes zijn dan ook de larvenhuidjes van libellen verzameld om te zien of de toediening van BTi indirect ook effect op libellen heeft. Lees verder >>>>

Massale voortplanting Zadellibel in Nederland en België

De zadellibel is een Zuid-Europese libel, die soms in lage aantallen in ons land werd gezien. In juni 2019 was er echter een invasie van de Zadellibel in Nederland en België. Dit resulteerde in veel waarnemingen op verschillende locaties, maar ook de allereerste voortplanting van de Zadellibel op allerlei plekken in beide landen in de zomer van 2019. Nu is er een artikel over verschenen.

Zadellibellen (Anax ephippiger) zijn uitstekende vliegers en zijn vrij algemeen in de droge streken van Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Daar planten ze zich voort in droogvallende plassen of in tijdelijke plasjes die ontstaan na de geringe regenval. Omdat de habitat maar kort beschikbaar is, verloopt de larvale ontwikkeling vrij snel en trekken ze in de regel weg van hun voortplantingsbiotoop, waarbij ze zeer grote afstanden kunnen afleggen en waarbij ze ook ’s nachts vliegen. De levensduur van een imago (volwassen insect, red.) bedraagt al snel vele maanden waarbij ze zelfs een jaar oud kunnen worden. De laatste tien jaar wordt de Zadellibel elk jaar in ons land gezien en dat zijn meestal waarnemingen van volwassen dieren in de kustregio >>>>.

Brachytron 23 (1/2)

Brachytron 23(1/2) december 2022

In dit nummer onder andere artikelen over de invasie en eerste voortplanting van de Zadellibel (Anax ephippiger) in 2019 in Nederland en België. Zal vanaf half februari 2023 verschijnen. De inhoud van de editie is hier te zien.

Hoe was het libellenjaar 2022?

NatureToday 19-1-2023: Het valt op dat in 2022 vooral de voorjaarssoorten het beter hebben gedaan dan gemiddeld. Dat zijn bijvoorbeeld azuurwaterjuffer, variabele waterjuffer, grote roodoogjuffer, smaragdlibel, beekoeverlibel, bruine korenbout, gevlekte witsnuitlibel, glassnijder en vroege glazenmaker. Soorten met een vliegpiek later in het seizoen deden het vaak wat minder goed. Dat geldt bijvoorbeeld voor blauwe glazenmaker, bruine glazenmaker, gewone pantserjuffer, kanaaljuffer en watersnuffel. Mogelijk is dit een gevolg van de droge zomers: kleine wateren die in de loop van het seizoen droogvallen, hadden vaak in het voorjaar nog wel water, zodat de aanwezige larven gewoon konden ontwikkelen en uitsluipen. Van de soorten die in de zomer uitsluipen, zijn veel larven waarschijnlijk vroegtijdig gestorven in de drooggevallen wateren. Lees verder >>>

Tekst: Gerdien Bos en Roy van Grunsven, De Vlinderstichting

100 jaar libellen onderzoek

In de afgelopen 100 jaar zijn libellen afgenomen en hersteld door habitatherstel en klimaatverandering

De beschikbaarheid van libellengegevens in Nederland over een periode van meer dan 100 jaar gaf onderzoekers de mogelijkheid om lange termijn veranderingen in de grootte van het verspreidingsgebied kwantitatief te beoordelen.
Voor bijna alle Nederlandse libellensoorten zijn trends beoordeeld en de trends zijn vervolgens samengevat in Multi-Species Indicators door het geometrische gemiddelde van de soortindices te nemen.
Over het algemeen namen libellen tussen de periode 1850–1950 en 1975–1990 sterk af. In de periode daarna vonden sterke stijgingen plaats, waarbij veel soorten hun eerdere achteruitgang compenseerden. De factoren die de veranderingen bij libellen aanstuurden, verschoven in de loop van de tijd. Tot 1975 namen libellensoorten af als gevolg van verslechtering van de watersystemen. Na 1975 hebben zowel klimaatverandering als habitatherstel bijgedragen aan het herstel van veel soorten. Het herstel van libellengemeenschappen waren het meest succesvol in stromend water en het minst effectief in wateren in heidegebieden.

Arco J. van Strien & Roy H.A. van Grunsven 2023. In the past 100 years dragonflies declined and recovered by habitatrestoration and climate change.

Dragonflies & damselflies model organisms for ecological and evolutionary research. 2nd edition

Dit boek documenteert de nieuwste ontwikkelingen in de libellenbiologie. Ondanks dat de Odonata een van de kleinste insectenorden vormen, bieden libellen een aantal voordelen voor zowel laboratorium- als veldonderzoek. Dit onderzoek levert een cruciale bijdrage aan de vooruitgang van ons begrip over insectenecologie en -evolutie. Deze nieuwe editie biedt een kritische samenvatting van de belangrijkste ontwikkelingen op deze gebieden.

De redacteuren van het boek hebben een nieuwe reeks bijdragen samengesteld uit diverse geografische gebieden van zowel junior als senior onderzoekers in de libellenbiologie. Deze omvatten theoretische en toegepaste hoofdstukken (inclusief die over bescherming en monitoring), alsmede een uitgebalanceerde keuze uit opkomende (bijv. moleculaire evolutie) en gevestigde onderzoeksthema’s. Ook worden suggesties gedaan voor toekomstig onderzoek.

Dragonflies and Damselflies is geschikt voor afgestudeerde studenten en onderzoekers in de entomologie, evolutionaire biologie, populatie- en gedragsecologie, gemeenschapsecologie en conservatiebiologie. Het is van bijzonder belang voor degenen die aan insecten werken en een onmisbare referentietekst voor libellenbiologen.

Córdoba-Aguilar, A., C. Beatty & Jason Bried 2022
Dragonflies & damselflies model organisms for ecological and evolutionary research. 2nd edition
Oxford University Press, 459 pp.